ساعت بیولوژیک بدن مهم تر از غذا !!

شاید بارها برای شما پیش آمده باشد که توصیه های مختلفی درباره اهمیت دادن به وقت کارهای مختلف یا اصطلاحا ساعت بیولوژیک بدن را شنیده باشید، توصیه به رعایت وقت بیداری و خواب، رعایت وقت غذاها، وقت استفاده از دارو ها و… . بدون شک با توجه به نقش کلیدی زمان انجام کارها در تاثیر گذاری آن ها، توجه به این مسئله بسیار مهم و حیاتی است.

این مسئله در رابطه با وعده های غذایی نیز دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد، هر چند سبک زندگی امروزی ما از این ناحیه دست خوش تغییرات جدی و خطرناکی شده است. البته ما درباره اهمیت زمان غذا خوردن تا کنون مطالب کمتری شنیده ایم حتی گاهی بدون این که متوجه اهمیت مطلب شده باشیم توصیه هایی را شنیده ایم که ما را به خطر جدی انداخته اند!!

تغییر نامناسب در اوقات غذا خوردن می تواند اثرات طولانی مدت و عمیقی بر سلامتی ما داشته باشد. برای مثال اگر هنگام دوچرخه سواری در سراشیبی به تندی رکاب بزنیم یا با وسیله نقلیه بیش از حد معمول سرعت برویم! هر چند به خودی خود کار های نا مطلوبی نمی باشند اما این کارها می توانند عاقبت ناخوشایندی به دنبال داشته باشند! به همین صورت رعایت نکردن اوقات مناسب غذا خوردن می تواند ضربه جبران ناپذیری به سلامتی ما وارد کند. برای مثال طولانی شدن فاصله وعده های غذایی می تواند یکی از مولفه های بسیار مهم در تعیین وقت غذا باشد یا موقعی که بدن غذایی را دریافت می کند آیا آمادگی لازم برای جذب آن و تبدیل آن به مواد مغذی و مورد نیاز بدن را دارد یا خیر.

بنا بر مبانی طب اسلامی و سنتی ساعت بیولوژیک بدن در ساعات ابتدایی روز خلط لطیفی ایجاد می کند و اتفاقات عجیبی رخ می دهد که حتی بیدار بودن به تنهایی در این بازه زمانی می تواند اثرات مفیدی برای ما داشته باشد یا در ساعات میانی روز بدن خلط سودای بیشتری تولید می کند و ساعات مناسبی برای غذا خوردن نمی باشد! در ساعات پایانی شب و هنگام استراحت ارگان های بدن می توانند فرصت بیشتری داشته باشد تا انرژی خود را بازیابی کنند.

بنا بر مطالب بیان شده وعده غذایی ناهار وعده مطلوبی نمی باشد و بهترین وعده غذایی وعده شام می باشد.

البته آنچه این دقت ها را در ما ایجاد می کند تاکید های فراوان روایات بر خوردن شام می باشد و از طرفی در کنار این تاکیدات هیچ توصیه ای به وعده ناهار نه مطالب بزرگان طب سنتی و نه در روایات نشده بلکه در این باره نکوهش هایی وارد شده است.

احادیث این مطلب احادیث بسیار زیبا و مهمی هستند:

تاکید بر خوردن شام:

امام صادق علیه السلام : هر کس یک شب شام نخورد ، رگى در بدنش مى میرد و دیگر هرگز زنده نمى شود. [مکارم الأخلاق : ج ۱ ص ۴۲۴]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس شب شنبه و یکشنبه ، پشت سر هم ، شام نخورد ، از وجود او چیزى مى رود که تا چهل روز باز نمى گردد (جبران نمى شود) .[مکارم الأخلاق : ج ۱ ص ۴۲۴]

امام صادق علیه السلام : هر که خوردن شام را ترک کند ، مقدارى از نیرویش کم مى شود و دیگر به او باز نمى گردد .[محاسن : ج ۲ ص ۱۹۸]

حتی از این مقدار هم فراتر می رود!

امام صادق علیه السلام : نخوردن شام ، مایه پیرى است ، و شایسته است که انسان وقتى پا به سن مى گذارد ، با معده پر از غذا بخوابد .[من لا یحضره الفقیه : ج ۳ ص ۳۵۹]

کافى ـ به نقل از على بن ابى على لَهَبى ـ : امام صادق علیه السلام فرمود : «پزشکان شما درباره خوردن شام ، چه مى گویند؟» . گفتم : آنها ما را از این کار ، نهى مى کنند . فرمود : «امّا من ، شما را به آن توصیه مى کنم» .[کافی : ج ۶ ص ۲۸۹ ح ۱۰]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خوردن شام را ترک نکنید ، حتّى اگر خرمایى خشکه باشد ، که مى ترسم امّتم به خاطر ترک شام ، دچار پیرى شوند ؛ زیرا خوردن شام ، نیروبخش پیر و جوان است .[محاسن : ج ۲ ص ۱۹۶]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شام بخورید ، ولو مشتى خرما خشکه باشد ؛ چرا که نخوردن شام ، مایه پیرى است .[کنز العمّال : ج ۱۰ ص ۴۶]

امام صادق علیه السلام : ریشه تباهى بدن ، نخوردن شام است .[کافی : ج ۶ ص ۲۸۸]

نهی از خوردن ناهار:

از طرف دیگر نه تنها تاکیدی بر خوردن ناهار نداریم بلکه مورد نهی هم واقع شده است.

«شهاب بن عبد ربّه» گوید: خدمت امام صادق علیه السلام ازدردها و ترش کردن غذا در معده شکایت کردم، حضرت فرمود: صبح و شام غذا بخور و بین آن چیزى نخور، زیرا خوردن غذا بین این دو وعده، موجب فساد بدن است. آیا نشنیدى که خداوند عزّوجلّ مى‌فرماید: «لهم رزقهم فیها بکره و عشیّاً». [کافی ج ۶ باب اطعمه و اشربه ص ۱۲۰۹]

پس یکی از ارکان تغذیه در طب اسلامی به این صورت شکل می پذیرد که شام وعده اصلی غذایی است و به هیچ عنوان نباید ترک شود و ناهار وعده مطلوبی نیست و ترک کردن آن باعث سوخت و ساز بهتر بدن می شود. و بدون شک توجه به ساعت بیولوژیک بدن در وعده های غذایی حرف اول را می زند.